Co to znaczy na pohybel?
To wyrażenie, które powinno kojarzyć się każdemu negatywnie, bo właśnie taki ma wydźwięk. Dzięki niemu wyrażamy swój bunt i dajemy upust złym emocjom wobec kogoś lub czegoś. To wyrażenie silnej dezaprobaty, życzenie komuś zguby, rychłego końca, doprowadzenie do upadku i cierpienia. Używamy go współcześnie jako złorzeczenia, podobnie jak wyrażenie „A niech go szlag trafi”. Jeżeli interpretować wyrażenie „na pohybel” dosłownie, to należałoby je rozumieć jako zaciągnięcie kogoś na szubienicę. Na szubienicę? Tak, tak.
Do języka polskiego pohybel trafił z Ukrainy. Pohybel był kiedyś właśnie synonimem szubienicy. Słowo szubienica pozostało w polszczyźnie do dzisiaj. A pohybel? Obecnie w użyciu zostało wyrażenie: na pohybel. Współcześnie jest dość rzadko stosowane. Zostało „odkopane” w tym roku z czeluści języka polskiego przez serial „Bunt” produkcji TVN (2022), gdzie słyszymy w czołówce:
„Krzycz razem z nami bunt, bunt, bunt, na pohybel zakazom”
Dokładnie ten tekst skłonił mnie do zagłębienia się w wyrażenie „na pohybel”. Czy został tutaj odpowiednio użyty? Czy sformułowanie „na pohybel zakazom” jest poprawne? O co chodziło autorowi? Dowiesz się wszystkiego wgłębiając się w pochodzenie słowa pohybel, w przykłady użycia, składnię i synonimy.
Wyrażenie „na pohybel” pojawiło się też w filmie Psy (1992) Władysława Pasikowskiego, kiedy to Olo i Major Gross piją wódkę w knajpie i wznoszą toast:
„ – Na pohybel czarnym
– Na pohybel… czarnym i czerwonym
– Na pohybel wszystkim. To jest ładny toast, co?
– Za to z Tobą wypiję.”
Pochodzenie słowa pohybel?
„Pohybel” wywodzi się od prasłowiańskiego czasownika w języku staro-cerkiewno-słowiańskim: „gybnąti” ‘ginąć’ (por. A. Brückner„Słownik etymologiczny języka polskiego”)
Przykłady użycia
- Na pohybel władzy
- Na pohybel losowi
- Na pohybel wrogom ojczyzny
- Na pohybel wirusowi
- Na pohybel malkontentom
- Na pohybel zdrajcom
- Na pohybel wam
Synonimy na pohybel
- na zgubę
- na stracenie
- na nieszczęście
- na zatracenie
Składnia: na pohybel + C (celownik: komu? czemu?)
Serial Bunt! Nie damy się skreślić!
Serial o nastolatkach, dla nastolatków i ich rodzin. Serial, w który można się wkręcić. Jak to bywa z serialami jedni go pokochają,, inni nie, a jeszcze inni nie wytrzymają z nerwów. Opowiada historię zamkniętych w ośrodku wychowawczym nastolatków m.in. Kajetana, Róży, Grubego, Hakiera, Niny, Majki, Zośki, Jajo, Lolity, Bolo. Buntują się przeciwko nieznoszącej sprzeciwu pani dyrektor.
Jak trafili do Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego? Każdy bohater to inna historia. Każdy z nich jest w innym wieku i z różnym bagażem doświadczeń życiowych. Jest Zośka, która niustannie matrwi się o chorą babcię. Jest Brajanek, którym matka się nie interesuje. Jest Kajetan, którego mama obwiniła o śmierć brata. Jest też Róża, która podpaliła samochód tylko po to, by trafić do ośrodka w celu zbadania przyczyny śmierci swojej przyjaciółki Majki.
Każdy ma inny problem i zmaga się ze swoimi demonami. A w tym wszystkim ONA – Gawron – apodyktyczna dyrektorka. Szykanuje, poniża, karze. Chce mieć władzę nad każdym z dzieciaków. W końcu nastolatkowie nie wytrzymują i w ośrodku wybucha bunt. Wszystko wymyka się spod kontroli. Walczą o swoją godność. Na pohybel zakazom! Precz z nimi! Precz z Gawron! Zobacz tutaj.
Serial Bunt
Obsada: Monika Buchowiec (Gawron), Magdalena Turczeniewicz (Anna), Jan Wieczorkowski (Wilk), Antoni Milancej (Bartek Krajewski), Bartosz Picher (Radosław Jurgowicz ), Krzysztof Piątkowski (Winetu), Lidia Sadowa (Małgorzata Jurgowicz), Paweł Dobek (Ciepły)
Produkcja: TVN
Liczba odcinków: 68 – codzienny tasiemiec
Średnia długość odcinka: 20 minut
Scenariusz: Beata Halastra; Maciej Kazula
Reżyseria: Dariusz Twaróg
A do serialu, polecam puszyte taratuszki – przepis znajdziesz kilkając w link:
Taratuszki czyli rosyjskie faworki na kefirze tłustoczwartkowe przekąski
Użycie „na pohybel” w literaturze
______________________________________________________________
„Mężczyźni w przestankach tańcu wznosili rozmaite zdrowia i wiwaty:
– Niech żyje Warszawa!
– Niech żyją podchorążowie!
– Górą wiara, na pohybel wrogom!”
(Dziennik Literacki. (Literarisches Tageblatt). (pol.) Red.: Wojciech Maniecky)
_______________________________________________________________
– Chmielnicki zdrajca! – dodał młody Mikołaj
– Na pohybel zdrajcom! – rzekł Bohun
(Henryk Sienkiewicz,Ogniem i mieczem)
_______________________________________________________________
– Za pomyślność sprawy słusznej!
– A na pohybel skurwysynom! – dopowiedział krasnolud, stukając kuflem o jego kufel
(Andrzej Sapkowski, Sezon burz)
__________________________________________________________
„Na pohybel” w tytułach książek
- „Na pohybel całemu światu” (Krzysztof Spadło Wydawnictwo: Zielona Litera)
- „Na pohybel” (Zygmunt Trziszka, Wydawnictwo: Zielonogórskie Zakłady Graficzne)
- „Na pohybel katolictwu Zadruga” (Antoni Wacyk, Wydawnictwo: Wydawnictwo TOPORZEŁ)
Serial super, polecam do każdego rodzica, który ma pod dachem dojrzewającą latorośl.
Prawdę mówiąc to się zastanawiałam co ona tam w tej piosence śpiewa. Ja słyszałam „Na kasę” 🙂 i coś mi nie pasowało. Dzięki za fajny wpis.
Serial super, oglądam codziennie. Ale czy tak jest w MOWach to wątpię. Takich rozsądnych dzieci tam nie ma…